Kto jest kim w postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym część 2

Udział w postępowaniu upadłościowym lub restrukturyzacyjnym wymaga zaangażowania, poznania swoich obowiązków oraz dostępnych narzędzi do ich realizacji. Jedna z podstawowych zasad prawa głosi „ignorantia iuris nocet” co oznacza „nieznajomość prawa szkodzi”. Dlatego niniejszym artykułem kontynuujemy cykl, w którym stopniowo będziemy przybliżać naszym czytelnikom kto jest kim w postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym.

Syndyk Masy Upadłości

Czy można przeprowadzić postępowanie upadłościowe bez osoby Syndyka?

Zarówno postępowanie upadłościowe – upadłość – jak i osoba Syndyka są owiane złą sławą. Często są to pojęcia demonizowane i kojarzone z ostatecznością. Ale czy na pewno? Czy można przeprowadzić postępowanie upadłościowe bez syndyka?

Kim jest Syndyk?

Najprościej rzecz ujmując – syndyk jest organem postępowania upadłościowego. Syndyka powołuje Sąd w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Zatem jego funkcja jest sprawowana od dnia ogłoszenia upadłości do zakończenia postępowania upadłościowego.

W przypadku upadłości przedsiębiorcy sąd przed wyznaczeniem syndyka może wyznaczyć tymczasowego nadzorcę sądowego, który w późniejszym czasie przyjmie funkcję syndyka.

Kto może zostać Syndykiem?

Syndykiem może zostać osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje tj. posiada licencję doradcy restrukturyzacyjnego oraz Spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Art.  156.  [Powołanie syndyka]

4.  Syndyk niezwłocznie, nie później niż wraz z podjęciem pierwszej czynności przed sądem lub sędzią-komisarzem, składa do akt postępowania dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z pełnieniem funkcji. Koszty ubezpieczenia nie stanowią kosztów postępowania upadłościowego i nie podlegają zwrotowi z masy upadłości.

Rola Syndyka w postępowaniu upadłościowym

Pojęcie zarządzania majątkiem upadłego jest bardzo ogólnikowe, a odpowiedzialność syndyka jest dużo większa, niż może się pierwotnie wydawać, gdyż to właśnie syndyk czuwa nad skutecznością przebiegu postępowania upadłościowego. Możemy wyróżnić kilka z podstawowych obowiązków syndyka;

• objęcie majątku upadłego, zarządzanie nim i zabezpieczenie przed zniszczeniem lub uszkodzeniem,
• likwidację majątku upadłego stanowiącego masę upadłości,
• sporządzenie listy wierzytelności,
• poszukiwanie majątku upadłego,
• odzyskanie majątku upadłego – czynności bezskuteczne upadłego,
• sporządzenie planu podziału funduszów masy upadłości,
• przygotowanie odrębnych planów podziału funduszy uzyskanych ze zbycia składnika majątku będącego zabezpieczeniem rzeczowym,
• sporządzenie projektu planu spłaty wierzycieli – dotyczy upadłości konsumenckiej.
• Składanie sprawozdań z czynności oraz sprawozdań rachunkowych

Oczywiście, jako że celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli w jak największym stopniu, największą odpowiedzialnością syndyka – jak również najważniejszym etapem postępowania upadłościowego – jest likwidacja majątku upadłego. Zgodnie z art. 311 ustawy Prawo Upadłościowe, likwidacja masy upadłości może odbyć się na kilka sposobów:

• Sprzedaż z wolnej ręki
• Sprzedaż w drodze przetargu lub akcji
• Ściągnięcie wierzytelności od dłużników Upadłego

Syndyk może również prowadzić przedsiębiorstwo upadłego po ogłoszeniu upadłości w uzasadnionych przypadkach, jeśli uzna, że istnieje możliwość zawarcia układu z wierzycielkami lub możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa w całości bądź jego zorganizowanych części. 

Podział funduszów masy upadłości

Ostatnim etapem postępowania upadłościowego, a zarazem jednym z ostatnich obowiązków Syndyka jest rozdzielenie zgromadzonych na rachunku masy upadłości środków pomiędzy wierzycieli zgodnie z przepisami ustawy Prawo Upadłościowe. Aby dokonać rozdzielenia funduszy, syndyk sporządza plan podziału funduszów masy upadłości. Wierzyciele w postępowaniu upadłościowym są zaspokajani w ściśle określonej kolejności. Ustawodawca wprowadził regulację, która mówi nam, w jakiej kolejności powinny być zaspokajane wierzytelności.

W tym miejscu należy podkreślić, iż dopiero po całkowitym zaspokojeniu jednej kategorii ustawodawca pozwala na zaspokojenie następnej.  Tak więc wierzyciele drugiej kategorii będą mogli uzyskać środki dopiero po zaspokojeniu pierwszej, wierzyciele trzeciej kategorii uzyskają środki dopiero po zaspokojeniu wierzycieli kategorii drugiej etc. Oczywiście wierzyciele kolejnych kategorii będą zaspokajani, jeśli w masie upadłości zostaną środki po zaspokojeniu poprzedniej kategorii.

Art.  342.  [Kategorie należności]

1.  Należności podlegające zaspokojeniu z funduszów masy upadłości dzieli się na następujące kategorie:

1) kategoria pierwsza – przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem upadłego, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego, należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za trzy ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497) oraz należności powstałe w postępowaniu restrukturyzacyjnym z czynności zarządcy albo należności powstałe z czynności dłużnika dokonanych po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego niewymagających zezwolenia rady wierzycieli albo zgody nadzorcy sądowego lub dokonanych za zezwoleniem rady wierzycieli albo zgodą nadzorcy sądowego, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości jak również należności z tytułu kredytu, pożyczki, obligacji, gwarancji lub akredytyw lub innego finansowania przewidzianego układem przyjętym w postępowaniu restrukturyzacyjnym i udzielonego w związku z wykonaniem takiego układu, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później niż trzy miesiące po prawomocnym uchyleniu układu;

2) kategoria druga – inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w innych kategoriach, w szczególności podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne;

3) kategoria trzecia – odsetki od należności ujętych w wyższych kategoriach w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów;

4) kategoria czwarta – należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.

Istnieje również tzw. kategoria zerowa czyli szczególne rodzaje wierzytelności, które należy zaspokoić przed podziałem funduszy pomiędzy wierzycieli. Nie zostały one uregulowane w wyżej cytowanym artykule, lecz sama ustawa Prawo Upadłościowe przyznaje im szczególny status i te zobowiązania muszą być zaspokojone w pierwszej kolejności.

Na samym początku zaspokojeniu podlegają koszty samego postępowania. Zalicza się do nich wszelkie wydatki związane z działaniami syndyka, zmierzające do przygotowania spółki do zakończenia działalności, w tym również wynagrodzenie syndyka.

Jeśli po zaspokojeniu kosztów i wydatków postępowania upadłościowego pozostaną jakiekolwiek środki, to zaspokajane są w ich ramach tzw. zobowiązania masy upadłości. W ich skład wchodzą wszystkie te zobowiązania, które zostały zaciągnięte już po ogłoszeniu upadłości, w szczególności wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy po ogłoszeniu upadłości, bezpodstawne wzbogacenie masy czy inne.

Ostatnią kategorią wierzytelności, co do których obowiązują szczególne regulacje, są wierzytelności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, czy hipoteką morską oraz niektórymi prawami i skutkami ujawnienia praw.

Przepisy dotyczące zastawu stosuje się też odpowiednio do przewłaszczenia na zabezpieczenie.

W przypadku likwidacji takiego przedmiotu, w pierwszej kolejności zaspokajany jest z niego zabezpieczony podmiot. Limitem jest jednak uzyskana ze sprzedaży suma, pomniejszona o koszty takiej likwidacji.

Po wykonaniu ostatecznego podziału funduszy masy upadłości bądź zaspokojeniu wszystkich wierzycieli w całości Sąd stwierdza zakończenie postępowania upadłościowego. Po zakończeniu postępowania funkcja syndyka wygasa.

Podsumowanie

Syndyk pełni kluczową rolę w postępowaniu upadłościowym i przeprowadzenie postępowania bez Syndyka jest  niemożliwe. Liczne obowiązki i kompetencje Syndyka pozwalają na sprawne rozwiązanie problemów, z jakimi borykają się zarówno przedsiębiorcy jak i konsumenci. Upadłość jest postępowaniem, dzięki któremu osoby oraz podmioty będące w trudnej sytuacji finansowej mogą uzyskać oddłużenie i funkcjonować dalej bez obawy, że będą je nawiedzać widma z przeszłości. Jeżeli, zainteresował Cię niniejszy artykuł, śledź nasze publikacje na stronie https://pmr.rejestracjafundacjirodzinnej.pl oraz nasze konta w Social mediach. Już wkrótce zaprosimy do lektury kolejnego artykułu, który odpowie na pytanie „Kto jest kim w postępowaniu restrukturyzacyjnym i upadłościowym”.